Jo Wijnings

Lieve moeder

Jo, Moeder,
Onbetwist, Fundament,
Heerlijkheid, Brengend,
Attendheid, Verzekerd,
Nooit, Versagend,
Nijver, Creatief,
Altijd, Daar.

Een grote leegte in de vorm van een hart laat zij achter.

Jo Wijnings

Johanna Maria Wijnings, lieve moeder. Geboren op 7 december 1932.
Het grootste deel van haar leven woonde ze in St. Willebrord. Eind jaren '30 betrok het gezin Wijnings een huis aan wat nu de Dorpsstraat is, en voor die tijd was hun gezin niet al te groot: Twee ouders: Marijn "Marijntje" Wijnings en Francien "Sie" Kas en zij hadden een vijftal kinderen, de oudste Jo Wijnings en na haar werden geboren haar twee broers en haar twee zussen. Allemaal familieleden waar ze veel om gaf.

De oorlogsjaren 1940-1945, en de bezetting toen, waren voor haar een bijzondere en angstige ervaring, maar ook een interessante.
Tijdens die bezetting was hun huis uitgekozen voor inkwartiering door een aantal Duitse officieren, die op de jonge Jo een verlegen, beleefde, wellicht ongemakkelijke, misschien wel opgelaten, indruk maakten. Ze waren 'der krieg' beu en probeerden wat bij te dragen aan het huishouden. O.a. met 'schwiebel'.
Nadat de Duitsers uit Brabant waren verdreven, en voor St. Willebrord was dat door the United States 104th infantry division The Timberwolf, kreeg de familie Wijnings andere logees: Geallieerden! In het begin zei moeder dat het Britten waren, maar in latere jaren dacht ze dat het Canadezen waren. Zij maakten een wat zuurdere indruk, wellicht omdat ook zij 'the war' beu waren. Van hen kregen ze als aandenken een aantal munten uit hun land, maar die zouden later ooit zijn weggeven.

Moeder gaf altijd blijk dat ze oorlog niet zag zitten. Ook oorlogsfilms, met al dat geschiet, vond ze maar niks.

Oorlogsmonument St. Willebrord 1940-1945

Na de lagere school deed ze in de jaren '50 de huishoudschool, en jammer genoeg voor haar was er geen kans om verder te komen dan dat. Zijnde de sterke en intelligente vrouw die ze was zou dat zeer zeker gelukt zijn.
Haar eerste werk was in een atelier, in eerste instantie gevestigd in barakken die militairen in het dorp hadden achtergelaten. Voornaamste werkgever daarna: Lauxtermann, een confectieatelier aan de Moerdijkse Postbaan op de grens tussen Etten-Leur en Breda. Later werd dit bedrijf Hertzberger.
Een grote onrechtvaardigheid van toen waar ze ook in haar latere jaren zich nog kon opwinden was het feit dat zij als vrouw die jonger was dan 35 jaar niet mocht deelnemen aan het pensioenfonds van die branche!
Desondanks had ze genoeg pit om, toen haar gevraagd werd de administratie van de verzendingen op haar te nemen, gebruik te maken van de schrijfmachines op de kantoren aldaar, waarbij ze zichzelf heeft leren typen.
Ze was ook avontuurlijk ingesteld. Samen met haar familie en hun vriendinnen, ondernam ze fietstochten door Brabant waarbij ze soms ook gebruik maakten van de trein om in verder gelegen streken te fietsen. Om nieuwe ervaringen op te doen, nieuwe dingen te zien, mensen te ontmoeten. Menselijk contact was heel belangrijk voor haar.
Een avontuurlijkheid die ook bleek uit het feit dat toen op een gegeven moment een jong neefje van haar een nieuwe brommer had, zij degene was die het aandurfde met hem mee te rijden.

Midden jaren '50 leerde ze Jos Valentijn kennen en ze trouwden op 30 oktober 1958. Nicht Adriënne was daarbij het bruidsmeisje.

Trouwfoto Jos Valentijn en Jo Wijnings, met Adriënne Valentijn als bruidsmeisje

Jo trok met Jos in bij haar schoonouders in een ander huis aan de Dorpsstraat, hetgeen het begin was van een lastige tijd voor haar, met daarnaast ook nog diverse medische problemen rangerend van een darmperforatie en baarmoederhalskanker, beiden levensbedreigende situaties die ze met de nodige medische hulp overwon. De darmperforatie was toen ze nog maar een paar maanden getrouwd was en ik heb gehoord dat in die tijd ambulances omgebouwde volkswagenbusjes waren en dat om haar bloed te geven actief donoren opgeroepen moesten worden. Een dienst zoals Sanquin was er destijds niet op die manier. Het is goed dat dit er nu WEL is! De kanker werd destijds in 1989 te lijf gegaan met chirurgie, bestraling en moeders ontoombare wilskracht.

De jaren 1966 en 1968 brachten leven en dood. In 1966 werd haar enige zoon, Wouter, ik dus, geboren, en in 1968 stierf haar vader terwijl hij op bezoek was bij zijn dochter Ria in Weert. Dat ze haar vader moest afgeven was voor de familie en voor haar natuurlijk een groot verlies. Het afscheid nemen van hun vader verliep voor de familie aanvankelijk stroef, maar kon uiteindelijk toch plaats vinden. Een stroefheid die ook verband hield met de houding van een groep waar moeder van kindsafaan al grote problemen mee had: nonnen. Een aantal daarvan stonden voor haar voor overmaatse strengheid, hypocrisie, leugens, diefstal en onbuigzaamheid. Dit zijn mijn woorden overigens, niet de hare.
Naar verluid heb ik overigens al op tweejarige leeftijd wraak genomen door een non, die mij wel eens wilde "leren eten", volledig onder te kotsen. Klinkt heel kinderachtig, maar ik was dus nog maar twee!

Moeder en zoon

Marijn Wijnings

Jaren later waren er meer mensen die in haar leven wegvielen: schoonvader, schoonzussen, echtgenoot, zwagers, broer, zus. Dat deed haar veel verdriet, vooral die zeer nauw aan haar hart lagen. Vooral ook haar moeder natuurlijk in het jaar 2000.

Sie Kas
Sie Kas

Door de tijd heen gaf ze blijk van haar intelligentie, haar doorzettingsvermogen en haar creativiteit. Van puzzelen tot koken tot het maken van kleren tot het oplossen van technische problemen liet ze zien welk een potentieel ze had. En ze hielp mij ook bij mijn creatieve spel, zoals bijvoorbeeld kleien.
Thuis voerde ze ook kleine reparaties uit, bijvoorbeeld met stekkers en elektriciteitssnoeren. Of soms bedacht ze briljante oplossingen voor bepaalde problemen, zoals het verwisselen van twee slotjes van een kast zodat ze weer beiden werkten!

Om televisieprogramma's gaf ze op zich niet zoveel om, behalve dan eventueel kennisquizzen of documentaire series over geschiedenis en wetenschap. Soms ook over de geschiedenis van de wetenschap. Bijvoorbeeld 'Cosmos' van Carl Sagan of 'Legacy: The Origins of Civilization' van Michael Wood, waarvan ook nog opgetekend kon worden dat moeder hem een mooie man vond, dus misschien was die interesse daar niet puur intellectueel. Bepaalde dramaseries en komische series kon ze soms ook waarderen, zoals, 'Northern Exposure' en 'Mad About You'.

Carl Sagan, Cosmos. Legacy, Michael Wood

In 2010 ging ze lichamelijk en geestelijk zo sterk achteruit dat ze niet langer kon blijven wonen in het huis waar ze sinds haar huwelijk had gewoond en ze moest naar het Centrum voor Wonen- en Zorg: 'De Kerkakkers'. In eerste instantie tijdelijk op de logeerkamer, maar later, na vier maanden in haar oude huis te hebben gewoond permanent op een mooi appartement. Hier kreeg ze de goede zorg die ze nodig had.

Opvallend dat ze ondanks al haar medische problemen ook lange tijd fan was van de TV serie 'ER'. Ik noem dit ook specifiek omdat het, symbolisch voor mij als het ware, een eerbetoon is voor alle medische- en zorgprofessionals die haar geholpen hebben en ook voor de mensen in onze familie- en vriendenkring die werkzaam zijn in die sector.

Na acht jaren moest ze weer inleveren en moest ze haar appartement inruilen voor een kamer op een besloten afdeling genaamd 'Beukenhof'. Lichaam en geest waren dusdanig achteruitgegaan dat ze intensievere zorg nodig had. In die korte tijd maakte ze ook veel mee: een val waarna haar heup vervangen moest worden, maagbloedingen, longproblemen, COVID-19 om maar wat te noemen. Ondanks dat alles hield ze het nog redelijk lang vol, overleefde dat alles, en gaf er blijk van een zeer sterke, wilskrachtige vrouw te zijn.

Moeder op Beukenhof

En toen kwam 16 maart 2022. Personeel van Beukenhof had de avond daarvoor mij gebeld om te zeggen dat ik spoedig moest komen. Ik kwam daar aan en ik was getuige van de laatste adem van mijn moeder, een vrouw die waarden uitdroeg over goed doen, dankbaar zijn en creatief nadenken. Ze was lief en gevoelig en demonstreerde tegelijk te beschikken over een grote innerlijke kracht.
Als laatste foto van haar een kijk op haar verjaardag in 2019, genomen door haar zus Ad, met mijn moeder als het stralende middelpunt, met achter haar vijf van haar familieleden.

Jo Wijnings en vijf van haar familieleden
Jo Wijnings, zittend, en vijf van haar familieleden

Wouter Valentijn, de zoon van Jo Wijnings, 26 maart 2022.

Gedicht: "Weet je wat er zo mooi is aan een zonnebloem?", door Mia Peeters

Zonnebloemen

Weet je wat er zo mooi is aan een zonnebloem?
Het is een stevige bloem,
kleurrijk, stralend en mooi,
iedere keer op zoek naar de zon
en als haar tijd voorbij is
lijkt ze een beetje triest
maar toch
dát is niet het einde,
haar hart zit vol met pitjes
pitjes die je moet koesteren
met liefde en zorg
en dan ...
dan ontstaan er weer nieuwe bloemen
stevig, kleurrijk mooi
stralend in de zon.

Wij zullen de herinneringen aan Jo Wijnings koesteren, met liefde en zorg, als zonnebloempitjes diep in ons hart.
We zullen genieten van de zonnebloemen en denken daarbij terug aan die ene bijzondere bloem stevig, kleurrijk, mooi stralend in de zon midden in de natuur.

Mia Peeters, ingezonden augustus 2004 bij Gedichtensite, voorgedragen bij het afscheid door Dela.